Fjalori dygjuhësh maqedonisht-shqip dhe shqip-maqedonisht është hartuar me iniciativën e organizatës joqeveritare Qendra Nansen Dialog – Shkup dhe Zyrës së Komisarit të Lartë për Pakicat Kombëtare të OBSE-së.
Të gjitha fjalët e përfshira në këtë fjalor janë përzgjedhur në mënyrë të veçantë dhe me shumë kujdes, për t`u shërbyer të rinjve-nxënësve të shkollave fillore të Republikës së Maqedonisë lidhur me lëndën e gjuhës maqedonase, si lëndë të obligueshme (në shkollat fillore në gjuhën shqipe) dhe lëndën e gjuhës shqipe, si lëndë zgjedhore (në shkollat fillore në gjuhën maqedonase). Megjithatë, ky fjalor është hartuar që të lehtësojë mësimin e shqipes dhe /ose maqedonishtes si gjuhë joamtare ose e huaj. Por jemi të mendimit se ky fjalor mund t`i shërbejë edhe një rrethi më të gjerë shfrytëzuesish.
Ekipi i autorëve të projektit në fjalë, iu përgjigj pozitivisht sfidës për të hartuar këtë fjalor dygjuhësh-dykahësh, i cili do të përfshinte nga 4500, përkatësisht 9000 fjalë në dy kahe, fjalë këto të nxjerra kryesisht nga librat e gjuhës maqedonase të klasës IV deri në klasën IX të shkollave fillore në gjuhën shqipe, përkatësisht fjalë të nxjerra nga librat e gjuhës shqipe prej klasës V – IX të shkollave fillore në gjuhën maqedonase. Përveç fjalorit, kemi përgatitur edhe nga një gramatikë të shkurtër për të dy gjuhët. Kërkesat e këtilla të organizatorëve të projektit paraqitnin një sfidë për autorët. Problemi qëndronte në atë se si do të mund të tejkaloheshin disa dukuri, si:
a) dallimi i madh në njohuritë paraprake rreth zotërimit të të dy gjuhëve nga nxënësit, përkatësisht, mosnjohja e gjuhës në shkallë të njëjtë nga të dy grupet e nxënësve, sepse gjuha e dytë, gjuha maqedonase (te nxënësit shqiptarë), mësohej dhe vazhdon të mësohet nga klasa IV (si lëndë e obligueshme) e deri në fund të shkollimit, ndërsa grupi tjetër i nxënësve maqedonas, që disa vite ka filluar ta mësojë gjuhën shqipe si lëndë zgjedhore;
b) cilat fjalë do të vileshin nga librat shkollorë (të lejuara dhe të botuara me lejen e Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës) në të dy gjuhët e fjalorit, dhe të njëjtat të jenë të pranueshme edhe nga nxënësit e klasës së katërt, edhe nga ata të klasave më të larta (deri në të nëntën) të shkollave fillore shqipe, përkatësisht nga nxënësit e klasës së pestë deri në klasën e nëntë të shkollave fillore maqedonase? Vallë ky fond fjalësh i përfshirë në këtë fjalor do të ishte i përshtatshëm edhe për ribotimet e reja të përmirësuara të këtyre librave ose të librave të tjerë, pasi që ndryshimi dhe plotësimi i programeve mësimore është proces që ndodh, andaj dhe lind pyetja se si mund të përzgjidheshin fjalë të tilla që t’u qëndrojnë ballë edhe këtyre ndryshimeve? Këtë problem e kapërcyem dhe e zgjidhëm duke u mbështetur në kompetencat dhe nevojat gjuhësore që mund t’i kenë të rinjtë nga mosha 10 – 15 vjeçare; dhe
c) problemi më i vështirë, si të hartohen dy gramatika, për të dy gjuhët veç e veç, duke u mbështetur në programet (edhe atë: 6 programe për nxënësit shqiptarë dhe 5 programe për nxënësit maqedonas)? Si të përpilohen këto gramatika të tilla që t`u t’u shërbejnë nxënësve të klasave të nivelit të ndryshëm, kur mirëfilli dihet se secila klasë ka program të veçantë për mësimin e pjesës së gramatikës të përfshirë në libër. Më në fund, vendosëm që përzgjedhja e materialit për hartimin e gramatikave të merret nga klasat më të larta. E zgjodhëm këtë mënyrë për t’i hartuar gramatikat, duke menduar se një qasje e tillë është më e mira dhe më e qëlluara për raste të këtilla.
Në fjalor punuan katër autorë dhe ndarja e përgjegjësive ishte si vijon: Haki Ymeri dhe Petar Atanasovi punuan në krahun maqedonisht-shqip të fjalorit, ndërsa Berton Sulejmani dhe Veselinka Labroska – në krahun shqip-maqedonisht të fjalorit. Gramatikën e shkurtër të gjuhës standarde shqipe e ka hartuar Berton Sulejmani, ndërsa gramatikën e shkurtër të gjuhës standarde maqedonase e ka hartuar Veselinka Labroska.
Mendojmë se këto probleme i kemi kapërcyer në mënyrën më të mirë të mundshme dhe, sadopak, do të kontribuojmë në mësimin më të lehtë dhe më praktik të gjuhës maqedonase në shkollat fillore në gjuhën shqipe, ose të gjuhës shqipe (si lëndë zgjedhore) në shkollat fillore në gjuhën maqedonase. Mendimi ynë është se e gjithë kjo, pa dyshim, do të zgjojë interes për ta mësuar maqedonishten dhe shqipen si dhe kulturat përkatëse të këtyre dy popujve.
Autorët